صفحه اصلی

چهارمین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار

بازدید از مناطق بیابانی پلایای گاوخونی

به همت انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران در شعبه دانشگاه صنعتی اصفهان و به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابان زایی، بازدیدی یک روزه از مناطق بیابانی منطقه گاوخونی اصفهان با تمرکز اصلی بر روي ارگ ورزنه و کانون هاي ریزگرد با حضور جناب آقای دکتر رضا جعفری صورت پذیرفت.

ورزنه، شهري است در منتهی الیه جنوب شرق استان اصفهان و در مرکز ایران که در نزدیکی تالاب بین المللی گاوخونی واقع شده است؛ پلایاي ورزنه در دسترس ترین واحد ژئومرفولوژي به شهر اصفهان است. 

 در قسمت ارگ ورزنه پوشش گیاهی عمدتا درختچه هاي تاغ و اسکنبیل است. پوشش جانوري این منطقه در سالهاي گذشته بسیار غنی و قابل توجه بوده است ولی در سال هاي اخیر بدلیل خشک شدن تالاب گاوخونی و تخریب زیستگاه، غناي خود را از دست داده است.

کوه سیاه تیپ اینسلبرگ آتشفشانی است و در شمال تالاب بین المللی گاوخونی و 25 کیلومتري شهر ورزنه و 135 کیلومتري شهر اصفهان واقع شده و در حدود 65 میلیون سال پیش بوجود آمده است.

به طور کلی دشت هاي ریگی در چهار گروه تقسیم میگردند: 1- دشت هاي ریگی با تراکم بالا 2- دشت هاي ریگی با تراکم متوسط 3- دشت هاي ریگی با تراکم کم 4- دشت هاي ریگی با تراکم ناچیز. این ناحیه را می توان جزء دشت هاي ریگی با تراکم کم تا متوسط یعنی تا 50 % در نظر گرفت که نشانه اي از مناطق برداشت می باشند.

ارگ ورزنه منطقه ای پوشیده از تپه هاي ماسه اي یا رخساره هاي مختلف ماسه اي است که گستره اي شمالی جنوبی دارد. در این منطقه با توجه به وزش بادهاي اصلی و فرعی انواع مختلف رخساره ها را می توان مشاهده نمود مانند تپه هاي ماسه اي طولی، بارخانوئید، بارخان، سیف، بوکلیه، هرم هاي ماسه اي، ریپل مارك و غیره.

تالاب بین المللی گاوخونی، نام تالابی است در فلات مرکزي ایران که بخش بزرگی از آن در استان اصفهان و مابقی در استان یزد قرار دارد که زاینده رود به آنجا می ریزد. تالاب گاوخونی یکی از تالاب هاي مشهور در جلگه ی مرتفع مرکزي ایران به شمار می آید. این تالاب حیاتی منطقه اي به وسعت 476 کیلومتر مربع را پوشانده و در140 کیلومتري جنوب شرق اصفهان در کنار شهر ورزنه و در مجاورت تپه هاي ماسه اي واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا 1/470 متر و بیشینه ی عمق آن 150 سانتیمتر می باشد. باتلاق مذکور منابع زیستی غنی اي دارد البته به انضمام فعالیت هاي دیگري که نسبت به محیط دارد این باتلاق همچنین پناهگاهی براي پرنده هاي مهاجر است که با همه ي این ویژگی ها یکی از جاذبه هاي گردشگري است. اما در سالهاي اخیر با تخصیص بی رویه آب به صنایع، آب ورودي این تالاب مدتهاست تقریبا به صفر رسیده و عملاً این تالاب نابود شده و یا در حال نابودي صددرصد می باشد که متاسفانه ممکن است در آینده نزدیک به عنوان کانون ریزگرد تبدیل گردد.

مراسم روز جهانی مقابله با بیابان زایی (27 خرداد 1396)

مراسم روز جهانی مقابله با بیابان زایی در تاریخ 27 خرداد 1396 با همکاری انجمن علمی مدیریت وکنترل مناطق بیابانی ایران، پژوهشکده مناطق خشک وبیابانی دانشگاه یزد و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد برگزار شد.

در این نشست علمی که با حضور تعداد کثیری از استادان دانشگاه و محققین و کارشناسان اجرایی و تحقیقاتی مرتبط با منابع طبیعی، محیط زیست، آب، کشاورزی و بخش صنعت استان در محل سالن اجتماعات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد تشکیل شد.  مشکلات و مسائل مرتبط با پدیده بیابان زایی در استان مورد بحث و بررسی قرار گرفت. 

در ابتدای  جلسه آقایان  مهندس میرشمسی معاون فنی ادراه کل منابع طبیعی و همچنین مهندس محمود فتاحی کارشناس مسئول دفتر بیابان زدایی به دو مشکل اساسی چگونگی اجرای طرح های بیابان زدایی خاصه پروژه های احیاء بیولوژیک و درختکاری و همچنین مشکلات و نحوه نگهداری آنها در شرایط تغییر اقلیم و خشکسالی های اخیر اشاره نمودند و خواستار ارائه راهکارهای علمی و فنی حل این دو مشکل در استان شدند. سپس جناب آقای دکتر عارف از شرکت آب منطقه ای در قالب یک گزارش علمی – پژوهشی به پیامدهای  ناشی از تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر توزیع نامتعادل زمانی و مکانی بارش در استان یزد اشاره نمود. وی ضمن اشاره به این نکته که میانگین زمانی و حجمی خشکسالی های اخیر از دوره های قبل فزونی یافته و شرایط استثنایی به خود گرفته است به این نکته اشاره نمود که مقدار بارش موثر و قابل نفوذ و حتی قابل استحصال توسط گیاه در سال های اخیر به نحو قابل توجهی کاهش یافته است. 

آقایان دکتر کمالی رئیس پژوهشکده مناطق خشک و بیابانی دانشگاه یزد و مهندس دشتکیان عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد نیز ضمن اشاره به ضرورت تغییر در پاره ای از تغییر نگرش ها در امر مقابله با بیابان زایی، آمادگی جامعه دانشگاهی و تحقیقاتی استان را در کمک به حل مشکلات مطروحه برشمردند. 

در پایان دکتر اختصاصی رئیس انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران، با توجه به واقعیت های ایجاد شده در شرایط اقلیمی، افت سفره های آبی و نشست آبخوانه های استان شرایط کنونی را برای توسعه کشاورزی، صادرات آب مجازی و عدم توجه به رد پای آب به نفع ذخائر آبی استان ندانست و اظهار داشت ادامه این روند نه در آینده بلکه در حال حاضر می تواند اثرات وخیم تری را در تشدید پدیده بیابان زایی به دنبال داشته باشد.

 وی با  اشاره به بحران های مهم ریزگردها، نشست زمین و تشکیل شق و فروچال ها در سطح استان یزد ابر بحران موثر در تشدید پدیده بیابان زایی را عدم انسجام سازمانی و نبود مدیریت یکپارچه در تصمیم گیری های مرتبط با منابع طبیعی، محیط زیست و صنعت ذکر نمود و خواستار ایجاد تحول اداری در شکل گیری این انسجام سازمانی شد.