باسمه تعالی
برای تقویت عواملی که اوضاع سرزمین تو را به سامان می آورد و پیش از تو کار مردم به وسیله آن عوامل، درستی و سامان می گرفت، با دانشمندان و فرزانگان بسیار به گفتگو و تبادل نظر بپرداز. امام علی (ع)
بیانیه چهارمین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار
با عنایت به الطاف بیکران ایزد منان، به همت و پشتیبانی انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران و دانشگاه یزد؛ و بنا به ضرورت فراهم سازی بستری مناسب از تبادلات علمی در راستای مسئلۀ مهم فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار و ارائه راهکارهای عملی در جهت رفع این بحران محیط زیستی، چهارمین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار با حضور و مشارکت اندیشمندان، صاحب نظران و مسئولین و متخصصان بخش های آموزشی، پژوهشی، و اجرایی سراسر کشور، در تاریخ 16 و 17 اسفندماه سال 1396 در دانشگاه یزد برگزار گردید. این همایش با رویکرد و نگاهی جدید به مقولۀ برگزاری همایش ها، از حالت سنتی و مرسوم در همایش های رایج کشور فاصله گرفته و با تغییر در رویۀ برگزاری این دور از همایش، و برگزاری کارگاه های آموزشی و نشست های تخصصی پر بار، شاهد مشارکت و تبادل نظر کم سابقۀ متخصصان، صاحب نظران و علاقمندان این حوزه بود. معرفی دست آوردهای متخصصان و تقدیر از فعالان بخش های مختلف منابعطبیعی و محیط زیست از دیگر ویژگی های این همایش بود. در حاشیه این رویداد بزرگ علمی کشور، افتتاح ایستگاه آموزشی-پژوهشی اندازه گیری فرسایش بادی و گرد و غبار و همچنین تجهیز آزمایشگاه مرجع فرسایش بادی، گرد و غبار و مالچ دانشگاه یزد به تونل باد ثابت مجهز به اتاقک تست غبار با حمایت معاونت علمی و فنآوری ریاست جمهوری (ستاد توسعه فنآوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست) در دانشگاه یزد صورت گرفت.
در این نشست دو روزه، نتایج سخنرانی ها و تبادل نظرهای متعدد در زمینۀ مباحث مهم و ضروری فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار، در قالب بیانیه ای به شرح زیر مورد توافق و تأکید شرکت کنندگان همایش قرار گرفت:
1- نبود انسجام سازمانی، یکی از اصلی ترین عوامل مؤثر در تشدید فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار می باشد، بنابراین، شرکت کنندگان در این همایش با تأکید بر ضرورت هم افزایی، همگام سازی و انسجام همه سازمان ها و دستگاه های مرتبط، در این ارتباط خواستار نظارت و همکاری انجمن های علمی و مراکز دانشگاهی کشور به منظور تحکیم همکاری های بین سازمانی گردیدند.
2- بهره گیری از تجارب مردم محلی، دانش بومی و شیوه های سنتی همزیستی با طبیعت همواره از عوامل مؤثر در طرح های مقابله با بیابان زایی بوده است. بنابراین، شرکت کنندگان در این رویداد علمی بر بهره گیری از این دانش و گسترش مشارکت های مردمی و توانمندسازی جوامع محلی، به منظور کاهش بیابانی شدن اراضی و کاهش پدیده رو به افزون مهاجرت در مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار در کشور تأکید می نمایند.
3- شناخت ریشه های پیدایش و گسترش بحران گرد و غبار در استان های درگیر با پدیده فرسایش بادی و گرد و غبار، با توجه به ضریب تأثیرگذاری این بحران بر جمعیت کشور دارای اهمیت فراوانی است؛ بنابراین، بازنگری و اصلاح برنامه های توسعه و طرح های آمایش سرزمین در زمینه های آب، محیط زیست، منابع طبیعی و کشاورزی ضروری و مورد درخواست شرکت کنندگان در این همایش است.
4- بنا به اصل واژه گزینی درست در ارائه بهتر و عمیق تر مفاهیم علمی و وحدت رویه در استفاده از واژه "گرد و غبار"، استفاده از این واژه به جای واژه های ریزگرد، گرد و خاک، هواویز و غیره در گفتارها و نوشتارهای علمی و اجرایی کشور با تأیید شرکت کنندگان در این همایش همراه شد. توضیح اینکه، واژۀ "گرد" مربوط به ذرات معلق درشت و متوسط دانه با قطر 10 تا 100 میکرون و "غبار" مربوط به ذرات ریزدانه با قطر کمتر از ده میکرون است؛ درصورتی که واژه "ریزگرد" صرفاً ذرات با قطر کمتر از ده میکرون را دربر می گیرد.
5- از آن جا که کمبود آب و مدیریت نادرست در توزیع و مصرف آب های سطحی و زیرزمینی، در طی سال های اخیر به همراه پدیده تغییر اقلیم، عامل مهمی در فراهم سازی زمینه تشدید طوفان های گرد و غبار به ویژه در کانون های داخلی کشور است؛ با تأکید بر مدیریت صحیح توزیع و مصرف منابع آبی کشور، از گسترش فضای سبز در سطوح وسیع به ویژه در مناطق بیابانی در شرایط کنونی و تا زمان عبور از خشکسالی های اقلیمی و هیدرولوژیکی اجتناب نموده و تا حد امکان از شیوهها و سازه های بومی غیرزنده و غیروابسته به منابع آب به منظور جلوگیری از مشکل خشکی و کاهش ذخایر آبی در آینده، استفاده شود.
6- هم فکری و همکاری مراکز علمی ـ تحقیقاتی به ویژه انجمن های علمی در ارائۀ راهکارهای مناسب و کاربردی در کنترل اراضی رسی، اراضی با بافت سنگین و شور مستعد تولید گرد و غبار در کشور، با توجه به اثرات تغییر اقلیم و برداشت های بی رویه که منجر به افت سطح سفره های آب زیرزمینی و ایجاد محدودیت برای استقرار گونه های بومی و حتی غیر بومی مقاوم شده است، لازم و ضروری است.
7- شرکت کنندگان بر لزوم بررسی توان اکولوژیکی کشور از سوی مدیران جامعه برای تأمین امنیت غذایی تأکید داشته و خواستار در نظر گرفتن دو مقولۀ رشد جمعیت و توان اکولوژیک کشور در امر توسعه صنعتی و کشاورزی کشور هستند.
8- تشکیل کنسرسیومی متشکل از اساتید مجرب، کارشناسان و صاحب نظران برای دستیابی به راهکارهای قابل اجرا و نتیجه بخش در نجات مناطق بحرانی درگیر با مشکلات فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار کشور از مطالبات شرکت کنندگان در همایش است.
9- شرکت کنندگان در همایش بر تأسیس پارک های تحقیقاتی – آموزشی در سطح کشور برای اجرای فنآوری های مربوط به مقابله با فرسایش بادی و گرد و غبار از طریق دستگاه های اجرایی و پیگیری این موضوع از سوی مراجع ذیربط تاکید داشته اند.
10- احداث، تجهیز و توسعۀ ایستگاه های رسوب سنجی در قالب شبکه و سامانه های سنجش و هشدار گرد و غبار در مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی و گرد و غبار به ویژه استان های درگیر با این بحران مانند خوزستان، توسط محققین و فنآوران کشور، مورد تأکید حاضرین این همایش است.
11- با توجه به فراوانی مقالات ارائه شده با محوریت تهیۀ انواع مالچ ها و نیز نظر به تجربیات و توانمندی های موجود در انجمن علمی مدیریت و کنترل مناطق بیابانی ایران و پژوهشکده مناطق خشک و بیابانی دانشگاه یزد و سایر مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی، پیشنهاد گردید تا نسبت به تهیه دستورالعمل استاندارد مالچ (خاکپوش ها) با همکاری مؤسسه استاندارد و سایر سازمان ها و موسسات تحقیقاتی ذی صلاح اقدامات لازم به عمل آید.
12- حمایت مسئولین بخش های پژوهشی و فنآوری کشور از مطالعات مشترک و مشارکت محققان کشور با اعطای فرصت های تحقیقاتی در زمینه گرد و غبار و تخصیص اعتبارات تحقیقاتی بیشتر، مورد تأکید شرکت کنندگان در همایش است.
13- شرکت کنندگان در چهارمین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار، ضمن تقدیر و تشکر از برگزارکنندگان این همایش با تأکید بر استمرار برگزاری سلسله همایش های ملی فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار در آینده، خواستار برگزاری سومین همایش ملی بررسی مسائل مناطق بیابانی کشور در یکی از دانشگاه ها و یا مراکز تحقیقاتی متقاضی در سال 1397 هستند.
امید است پایان این همایش، آغازگر راهی نو و گامی به جلو، در جهت نیل به اهداف و تحقق آرمان های بلندمدت کشور در عرصه های علمی، فنی، مدیریتی و در راه اعتلای میهن اسلامی عزیزمان ایران باشد.
و من الله توفیق
دبیرخانه چهارمین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان های گرد و غبار
یزد - اسفندماه 1396
